دوی په خپل تازه راپور کې ویلي، داقلیم دبدلون له امله دطبیعي پېښو خطرونو په ځانګړې توګه هغه افغانان سخت له زیانونو سره مخ کړي چې په دې وروستیو کې له ګاونډیو هېوادونو بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي او په ټکو یې ددوی بیا ادغادم یې سخت له ننګونو سره مخ کړی دی. دایران له تهرانه دافغانستان فاریاب ولایت ته ستنه شوې معصومه وایي په ایران کې یې له لسیزو ژوند کولو وروسته په جبري ډول له خپلې کورنۍ سره خپل هېواد ته ستنه کړل شوې او له تېرو کابو درې اونیو راهیسې یې په وچ ډاګ کې خیمه وهلې. دی وايي دوی د سیلابونو له جدي خطر سره مخ دي"موږ اوس خیمه کې اوسېږو، دلته وضعیت ډېر بد دی، هېڅ حل لاره هم نه لرو، چې کله باران ورېږي ټوله خیمه لنده شي، دلته (خیمه کې) هوا زښته زیاته ګرمه ده، ډېر بد بادونه راځي، دسېلابونو له خطر سره هم مخ یو، باید موږ ژر تر ژره له دې خیمې انتقال کړل شو، چې بادونه سخت شي، خیمه ټکانونه خوري راولېږي."
دپاکستان له اسلام آباده دافغانستان ننګرهار ولایت ته شاوخوا یوه میاشت وړاندې ستون شوی ۵۰ کلن سید ګل هم ورته شکایت کوي. سیدګل وایي که څه هم تر اوسه هوا ګرمه ده خو په خبره یې دمناسبې سرپناه نشتون او داقلیم بدلون له امله طبیعي پېښې لکه سېلابونه او شدید وروښتونه یې دده او کورنۍ ژوند ګواښي"دومره وسه نه لرو چې موږ چېرته کور جوړ کړو، داسې ځای هم نه لرو، زموږ ځای غرونو کې دی سم ختلی نه شو، د سېلابوتو او بادونو او بارانونو خطرونه زیات دي، دوه ځلې بارانونه راغلل، سېلابونو او مالونه یې یوړل، دسیمې وضعیت مو بد دی."
دا ستانه شوي افغانان داسې وخت دچاپېریالي کړکېچونو او ورته دچمتوالي نه لرلو له امله شکایتونه کوي چې د کډوالو په چارو کې دملګرو ملتونو عالي کمېشنري (یو ان اچ سي ار) هم په خپل تازه څېړنیز راپور کې د اندېښنې په څرګندولو سره ویلي چې په افغانستان کې له ۲۰۲۱ کال له اګسټ وروسته، داقلیم دبدلون له امله طبیعي پېښې او خطرونو یې او د سختې هوا ناورینونه دستنېدونکو او بې ځایه شویو خلکو دبېرته مدغمېدو او ځای پرځای کېدو پر وړاندې ان تر جګړو هم ننګونکي دي. دملګرو ملتونو ددې ادارې په یاد ۳۲ مخییز څېړنیز راپور کې چې دپنجشنبې په ورځ «داګسټ پر ۲۸مه» یې دملګرو ملتونو پر ریلیف وېب پاڼه خپور کړی زیاته کړې چې په افغانستان کې داقلیم داغیزو او بې ځایه کیدو ترمنځ دتړاو په اړه شته ارقام ښیي چې په نړیواله کچه افغانستان د هغو هیوادونو په ډله کې دی چې دطبیعي پېښو او سختې دناورینونو له اغیزو سره مخ دي.
راپور زیاتوي چې دګڼو نورو ننګونو ترڅنګ همدا اقلیمي بدلونونه او ګواښونه یې افغانستان ته د بېرته ستنېدونکو افغانانو او بې ځایه شویو دبېرته ځای پر ځای کېدو پروړاندې ترټولو ستر خنډونه دي. راپور کې وړاندې راغلي چې اکثره بېرته ستنېدونکي دچاپېریالي ننګونو او ګواښونو په اړه مخکنیي معلومات او چمتوالی نه لري له امله یې له خطرونو ډېر زیانونه ګالي چې په ټکو یې ان دوی ددویم ځل لپاره بې ځایه کېدو ته اړ باسي. دکډوالو په چارو کې دملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ ټینګار کړی چې په دې برخه کې دمنظمو میکانیزمونو نشتون، د(کورنیو) بې ځایه شویو او هېواد ته دبېرته ستنېدونکو زیاتېدل افغانستان کې دسرچینو له کمښت سره تړلي ستونزې او فشارونه لاپسې زیات کړي دي. دا په داسې حال کې ده چې د«یو ان اچ سي ار» دشمېرو له مخې، دسږ میلادي کال له پیله تراوسه له ایران او پاکستانه افغانستان ته ۲،۳ میلیونه افغانان بېرته ستانه شوي دي.
افغانستان لا له وړاندې دنړیوالو مرستو په بندېدو، له شدید اقتصادي او بشري کړکېچ سره مخ هېواد دی او تېر کال طبیعي پېښو په ځانګړې ډول شدیدو سېلابونو، ورښتونو او زلزلو سخت ځپلی دی، چې دګڼو نړیوالو ادارو دراپورونو له مخې، اوس دکډوالو دبېرته ادغام هېڅ ډول اسانتیاوې په واک کې نه لري.